عدد هفت در همة فرهنگها و ادیان عدد
مقدسی است. سفرة رنگینی هم که ایرانیان برای تحویل سال نو میچینند هفت
سین دارد که همگی جنبة نمادین دارند. سبزه اولین و شاخصترین سینی است که
هر سفرهای به آن مزین میشود. اغلب زنان ترجیح میدهند سبزه را خودشان
از دانههای گندم، عدس یا جو سبز کنند. به این دلیل چند روز مانده به عید
دانههای مرطوب را در سینی پهن میکنند. اینکه سبز کردن دانههای خوردنی
به زنان محول میشود، توجیه نمادین دارد. بهویژه آنکه آغازگر کشاورزی
زنان بودهاند. زیرا مردان شکار میرفتند و گله را برای چرا به دشتها میبردند،
و زنان به باغبانی و کشاورزی میپرداختند. از سوی دیگر در فرهنگهای
باستانی الهههای زایش و رویش همواره از بین زنان انتخاب شده است. با این
ذهنیت تاریخی دربارة زنان، سبز کردن سبزه توجیه اسطورهای و نمادین پیدا
میکند. سینهای بعدی سیب، سمنو، سیر، سنجد، سکه و سماق هستند که با نیت
هفتسین خوشبختی سعادت، سیادت، سلامت، سپیدروزی، سرافرازی، سخاوت و
سربلندی روی سفرهای حصیری یا پارچهای و یا بر روی سینی بزرگی چیده میشود.
پیروان مذاهب مختلف کتاب مقدس خود را نیز سر سفرة هفتسین میگذارند،
مسلمانان، کلیمیان و زرتشتیها به ترتیب قرآن، تورات و اوستا در سفرة هفتسینشان
دارند.
سفرة عید شیرینی و میوه و آجیل و اسپند و آیینه و آب و تخممرغهای رنگین
هم دارد و جایی هم به ماهی قرمز و تنگ بلورش داده میشود. رنگ کردن تخممرغها
و چیدن سفرة هفتسین محصول مشترک مادران و بچههاست.
زرتشتیها در کنار هفتسین، سفرة هفتشین نیز پهن میکنند و در آن شمع و
شراب و شمشاد و شیرینی و شیر و شاهدانه و شربت میگذارند. آویشن و سنجد و
اسپند هم، که پای ثابت همة آیینهای مذهبی آنهاست، در چهارگوشة سفرهشان
دیده میشود.
سفرة هفتسین چند ساعت قبل از لحظة تحویل سال پهن میشود. تا آن موقع،
زنان همة کارها را انجام دادهاند و همه چیز برای آغاز سال نو مهیاست.
تمام این تکاپوها برای رسیدن یک لحظه است: لحظة تحویل، که به دنبالش بهار
میآید و نشانههایش را میآورد. بهار با جشنوارة رنگهای شاد گلها که
در دامن دشتها بهپا میشود، بهار با اندام عریان درختانی که جامة سبز
به تن میکنند. هر برگ و شکوفهای که جوانه میزند شمعی است که به افتخار
جشن تولد طبیعت روشن میشود.
در دید و بازدیدهای عید و پذیرایی از مهمانان باز هم نقش اصلی را زنان
ایفا میکنند.
دکتر نیکنام دربارة نقش زنان در مهمانداری میگوید: «زرتشتیان از آن جهت
نوروز را گرامی میدارند که باور دارند در ایام پیش از نوروز، میزبانِ
مهمانان ارزشمندی هستند که روان درگذشتگان آنهاست. یعنی روان همة انسانهایی
که از اول تا امروز بودهاند و درگذشتهاند؛ زنان زرتشتی به همین دلیل
خانهتکانی میکنند. تهیة غذاهای خوب و لباسهای نو برای فرزندان و بقیة
افراد خانواده و سپس پذیرایی از مهمانان به عهدة آنهاست.» وی دربارة اینکه
این وظایف از کجا برای زنان تعیین شده است، میگوید: «در دین زرتشتی،
تقسیم وظایف در اوستا مشخص شده است. بهویژه آنکه ما به زنها صفت
کدبانو میدهیم "کَد" یعنی خانه و "بانو" یعنی پادشاه، به عبارتی زنْ
پادشاه خانه است و همة آنچه به امور خانواده مربوط است بر عهدة زنان است
و این نقش همچنان حفظ شده است.» دکتر وکیلیان هم نوروز را جشنی خانوادگی
توصیف میکند و میافزاید: «به همین دلیل همة تدارک عید از خانهتکانی،
سبزه سبز کردن و درست کردن شیرینی و گستردن سفرة هفتسین با سلیقه و نظر
زنان انجام میشود. از مهمترین رسوم عید دید و بازدید و صلة رحم است که
بار آن به دوش زنان است. تازه مگر هر وقت مهمانی وارد خانه میشود، زن
خانه از او پذیرایی نمیکند و کارها را به عهده نمیگیرد؟ خوب، در نوروز
این بار سنگینتر است و اصلاً به همین دلیل است که نوروز بدون زن بیمعنی
است و لطفی ندارد. شاید بدون مردان نوروز برگزار شود اما بدون زنان هرگز.»